آیا در جامعه ای مانند ایران امید به استقرار دمکراسی در آینده وجود دارد؟

آیا در جامعه ای مانند ایران امید به استقرار دمکراسی در آینده وجود دارد؟

پاسخ این سوال هم مثبت است هم منفی، به عبارتی بستگی دارد. اگر می اندیشیم که قرار است این کار به صورت خود بخودی و به مرور زمان صورت گیرد ناامید خواهیم شد. استقرار دمکراسی نیاز به بستر مناسب دارد و این بستر را افرادی پدید می آورند که ارزش ها و رفتار دمکراتیک را در خود درونی کرده اند و به کار می بندند. تا زمانی که ما به طور عینی شاهد حضور برخی از اشخاص دمکرات منش، به صورت عملی و مشخص خود نیستیم، نباید انتظار ظهور دمکراسی در ایران را داشته باشیم. اما این افراد نباید فقط به صورت انفرادی دمکرات باشند، آنها هم چنین باید قادر به کار جمعی با یکدیگر باشند. یعنی دمکراسی در حرف یا کودتای سیاسی تبلور نمی یابد. در مشارکت همگانی است که ظاهر می شود. اما این مشارکت در ابتدا همگانی نیست، عده ای آگاه و دمکرات منش آن را آغاز می کنند و به تدریج به سایر نیروهای اجتماعی منتقل می کنند. به این ترتیب زمینه های استقرار دمکراسی شکل می گیرد. در عمل، در مشارکت و در واقعی بودن برخورد دمکراتیک این عده.