رفتار دمکراتیک چه شاخصی دارد؟
بسیاری هستند صحبت از عشق و علاقه به انسان، همنوع دوستی و از این قبیل می کنند تا رفتار دمکراتیک را توصیف کنند. اما شاخص اصلی این رفتار قبل از هر چیز «احترام به حق دیگری» می باشد. یعنی «حق» را فقط برای خود نخواستن. اصلا مهم نیست شما طرف مقابل خود را دوست دارید یا خیر، می خواهید او که زنده بماند یا آرزوی نابودیش را دارید، در فرایند دمکراتیک بحث بر سر این است که دیگری – که این دیگری با دشمنی که می خواهد شما را از لحاظ فیزیکی نابود کند فرق دارد – همان قدر حق داشته باشد که فرد شما: برای صحبت، وقت صحبت، امکان اظهار نظر و امثال آن. وقتی یک حق مساوی را برای خود و دیگران در نظر گرفتید دیگر مهم نیست که «انسان دوست» و «مهربان» هستید یا خیر. مهم این است که قبول کرده اید که مخالف شما – و نه دشمن شما – بتواند مانند شما امکان ابراز نظر داشته باشد. تمام دمکراسی روی این احترام به حق دیگری بنا می شود. وقتی این رفتار را در خود درونی کردید می توانید همین احترام را در جامعه به صورت نهاد و قانون درآورید. گسترش این رفتار از همین حالا در میان ما ایرانیان لازم است تا تمرین و یادگیری باشد برای بنای دمکراسی نهادینه در فردای ایران.