طرحريزی عملياتی همان گونه که قبلا به اختصار آورده شد، با درنظر گرفتن، تحلیل و روشن کردن دقیق و کامل شش مرحله زیر باید انجام شود که مفهوم دقیق هر یک را در زير شرح می دهيم
يکم: وضعیت
دوم:ماموریت
سوم : هدف
چهارم: اجرا
پنجم: راهبری و ارتباطات
ششم: پشتیبانی و لجستیک
وضعیت در برگيرنده ارزيابي کلی و گسترده موقعیت اجتماعی، اقتصادي ، سیاسي ، و رواني حاکم بر جامعه کشور، آگاهي از وجود و ایده ئولوژی و باورهاي سیاسی اجتماعي گروههاي مخالف رژیم، جو عمومي در ميان مردم و میل آنان به شرکت در نافرماني های مدني و آگاهی از موانع موجود در اين راه، روش های سرکوبی رژيم و اثرات رواني و فيزیکي آنها بر جامعه، و در نهايت، نتیجه گیري برای مناسب بودن و یا نبودن زمان برای شروع حرکت و نوع آن مي باشد. (استراتژي محور)
در ارزيابی وضعيت بايد دو عنصر حياتي به دقت برآورد شوند:
یکم: نیروهای خودي- به کساني اطلاق ميشود که با سه نوع دید و باور به میدان مي آیند و یا منتظر مي مانند. این سه گروه تشکيل شده از:
الف: نيروهای باورمند و کنشگر که به طور سازمان داده شده و برخی موارد خود جوش ابتکار عمل جهت ها ومقصد های مردم معترض، تسخیر هدف های از پیش مشخص شده، دادن شعارهای مختلف در وضعيت هاي گوناگون، برای همه گیری، و در نهایت، ایجاد زمینه و انجام عملی گرفتن قدرت از سرکوبگران ودر مراحل زمانی دیگر به زير کشیدن اعضائ حکومت دیکتاتور از تخت قدرت خواهند شد.
ب: نیروهاي دنباله رو که به صورت عده قابل رهبری و جهت گیردر میان کنشگران بوده و در نتيجه تشویق و تهیيج از انجام بسیاری از کارهای دشوار نیز برمی آيند. این نیروها از ابتکار عمل و شروع به کاری مشخص غالبا بدورند ولی در صورت به هیجان آمدن از هیچ کاری نیز دریغ ندارند.
پ: نیروهای خاموش و علاقمند، شامل کساني مي شود که بخاطر علاقه به نتیجه ای که جنبش در نظر دارد، به دنبال حرکت مردمی کشيده می شوند و اکثرا در مرحله هجوم سرکوبگران جزو اولين دسته عقب نشينی کننده و فراریان بوده ولی دوباره پس از رفع خطر به جمعیت مي پيوندندو تنها زماني دست بکاری می برند که هيچ خطري در آن نباشد، ولی اگر وظائف پشتیباني يا خبررسانی و کارهای بی خطر به آنان واگذار شود از انجام آنها دريغ نخواهند داشت.
ج: نيروهای خانه نشین که از راه پیمایی و دخالت در کارهای بيرون از خانه به هر دليل خودداري مي کنند ولي در نهایت جزو پشتیبانان بوده و می توان از آنان در جهت تامین نیازهاي لجستيکي در محل، مانند کمک مالي و یا دادن خوراک و آب و وسایل زخم بندي و پناه دادن احتمالی عقب نشینی کنندگان در منزل و این گونه کارها استفاده موثر نمود.
بايد در سطح عمومی این گونه خواسته ها در ميان مردم مطرح شده و به مردم آگاهی داده شوند که هر کسي حتی خانه نشينان و خاموشان نيز بدانند که می توانند در پيشبرد هدف تاثیر گذار باشند و خود را رها از مسئولیت و چرخ پنجم به حساب نیاورند.
همگی نيروهاي خودی بايستی آگاهي کامل از برنامه جنبش و هدف هاي آن را داشته و کسی به صورت کورکورانه تا حد امکان دنباله رو نباشد و گویش کلی و به همه اينست که: هدف، براندازي رژیم دیکتاتور و رسيدن به آزاديست، با هر تواني که خود می دانيد در اختیار داريد در رسيدن به آن ما را و خود را یاری دهید.
نیروی دشمن :نیروی دشمن که در حقیقت همان نيروی سرکوبگر می باشد، ماموریت دارد که با تمامی توان و تجهيزات از شروع، گسترش، و همه گیر شدن حرکت مردمی جلوگيری کند و در مرحله بعد نيز با استفاده از همان توان و تجهیزات و خشونت بي مرز، مردم جمع شده را پراکنده نموده با کتک زدن زخمی کردن دستگیري و دور کردن از محل با قدرت نمائی تمام، توان ايستادگی و امید مردم را به عقب نشيني و شکست احتمالی حکومت و عمالش را ار بین ببرد.
کنشگران سازمان داده شده با بررسي و ديدن فیلم و ویدئو های موجود از سرکوبي های گذشته، باید به نقاط قدرت و ضعف سرکوبگران آگاه بوده و پیش از هرگونه مقابله راههاي برخورد و عکس العمل مردم بي سلاح را در مقابل سرکوبگران مجهز آموزش و آگاهي دهند. این کار می تواند در محل و در حال حرکت انجام شود، ولی بسیار کاربرترست اگر پیشاپیش این گونه آموزش ها بصورت نوشتاري، گفتاري، و از هر راه دیگري که میسر باشد به آگاهی عموم برسد که شرکت کنندگان از پیشاپيش آمادگي برخورد و سرکوبگران نيز از پيش آگاهي بر آمادگی مردم با بر خورد را داشته باشند.
آگاهي از توان حکومت در ميزان آماده نمودن سرکوبگران در هر مرحله زمانی و مکاني براي طرحریزي و مدیریت عملیات در میدان کمک بسياری مي کند و آگاه بودن از تنوع تجهيزات و کاربرد آنها نیز فرصت به طرح ريزان می دهد که از قبل راه مقابله با آنها و خنثی نمودن آنها را پیش بیني نموده و به دیگران آموزش دهند و با این کار، ضريب غافلگیری را پائین آورده و امتياز غافلگیر کردن را از سرکوبگران سلب کنند.
ماموريت
ماموريت ناشی از تحلیل وضعيت و نياز به تغیير آن و برای تامين هدفهای استراتژيک به وجود آمده و انجام آن از طریق طرحريزان مبارزه با توجه به دانائي و آگاهی و تخصص و با در نظر گرفتن و تامین همه گونه نیازمندی هاي لجستيکی نیروهاي در صحنه و پشت صحنه تعیین مي گردد.
اهميت تعیین ماموریت در آن است که بايد بر مبنای آن، همه گونه پشتیبانی لازم از نظر لجستيکي تامین و آماده برای استفاده نيروهای خودي قرار بگیرد. همچنین آموزش هاي لازم در زمینه هاي به کار گیری لوازم و وضعيت جغرافیائی و تمرکز نیروهاي دشمن و هر گونه آگاهیهاي لازم از پيش بصورت نوشتاري تهیه و در اختیار گروههاي سازمان داده شده قرار بگيرد.
هدف
هدف مشخص کننده نتيجه هایي است که از ماموریت خواسته شده که در دراز مدت و کوتاه مدت و با ادامه مبارزه باید به دست آيند و همگی باید از پيش مشخص باشند تا از سردرگمي و چند دستگی و “چکنم” کاری تا سرحد امکان پیشگيری شود. اگر هدف ازهر گونه عملياتی از پيش مشخص نباشد، در عمل این امکان وجود دارد که دوراهه و یا چند راهه هایی در مقابل مبارزان قرار بگيرد که مجبور خواهند بود بر طبق تحلیل های سريع در محل و یا آسان و سخت به نظر آمدن آنها، در آن لحظه و در آن جا به میل خود عمل کنند و حتی در صورت موفق بودن، نتیجه کارشان با انجام ماموریت هيچ بستگی نداشته و دوباره زمان پر ارزش و انرژی پر ارزش تر مبارزان را به هدر داده باشد.
در ضمن باید یادآوری و تاکيد گردد که هدفهای استراتژیکی پس ازرسیدن و گرفته شدن بایستي حتما توسط عده اي نگهداری شوند تا مورد استفاده دوباره نیروهاي دشمن قرار گرفته نشوند و نیروي راهبري بتواند بر دراختیار داشتن آنها تکیه کرده و به سود پيشبرد ماموريت های دیگر از آنها بهره گیری کند. به طور نمونه اگر در دستور عملیاتی گرفتن ساختمان راديو آمده و اين کار هم انجام بگیرد، نمی توان پس از تسخير ساختمان آنرا دوباره رها کرده به دنبال گرفتن هدف های ديگر رفت، بلکه با نگاهداري آن ساختمان، رهبران مبارزه می توانند تیمی را به آنجا فرستاده و از آن راه پیام هاشان را برای مردم در صحنه و همچنین خانه نشینان از رادیو پخش کرده سرعت فروپاشي را چندين برابر کنند. همچنين دانستن هدفها از پيش اراده ی مردمی را در اثر وسعت گرفتن مبارزه، ورود نيروهای تازه به میدان، قطع موقت ارتباطات و عوامل بازدارنده دیگر متزلزل نکرده و در نهایت همه خواهند دانست که راه چیست و به کجا باید برسند.
اجرا
اجرا، شامل تاکتيک ها و روش های مقدور و انجام پذیر برای مبارزين، به منظور تامین هدف های ماموريت و شامل عملیات قدم به قدم و قدم بعدی و قدم های بعدی دیگر و پیشنهادات در مورد واکنش های لازم مردم در صحنه در مقابل عوامل سرکوبگر و ضد مردمي که مسلما از همه نیروی خود برای خشونت و شکست مبارزه استفاده خواهند کرد می باشد.
در طول انجام عملیات مبارزه و نافرمانی مدني و به دلیل پراکندگي نيروهاي خودي و دشمن، دیده خواهد شد که نيروهای سرکوبگر از بسیاری روش های غیر متداول، غیر منتظره و غیرانسانی و خشونت های باور نکردني استفاده کنند. مسلما نمي توان همه این روش ها را پيش بینی نموده و راه واکنش در مقابل آنها را مشخص کرد، ولی با دسته بندی کلی آنها و تجربه های گذشته می توان واکنش هاي یکدست و مشخصي را پیش بیني کرده و به همه نیروهای سازمان داده شده و دیگر مردمان در صحنه تا حد امکان آموزش داد که اين کار را از راه پخش در اینترنت و چاپ و توزیع اعلاميه های نوشتاری و از راه دهان به دهان و هر وسيله ابتکاری دیگر می توان انجام داد.
افزون بر جلوگيري از سردرگمي و نتيجتا دادن تلفات بیشتر و عقب نشيني و پراکندگی نیروها، با نشان دادن واکنش هاي یکدست و هماهنگ، صفوف مختلف مبارزین را حفاظت کرده و همچنین به نيروهای سرکوبگر نشان می دهد که اين عملیات منظم، با رهبری و خواهان رسيدن به هدف است و با تظاهرات پراکنده و قابل سرکوب به آساني تفاوت بسیار دارند.
در مبارزات خرداد هشتاد و هشت، شاهد بودیم که مردم در میدان با وجود کمیت بسیار بالا باز هم سردرگم و بی سازمان بودند و اکثر اوقات به ویژه در شروع اعتراضات خیاباني، هيچ راه چاره ای در مقابل هجوم سرکوبگران نداشته و همواره با پراکندگی و دویدن و از محل دور شدن باعث هراس دیگران و جري تر شدن سرکوبگران می شدند. حتي دیده شد که برخی با تلفن از تلویزیونهاي ماهواره اي در امریکا تماس گرفته از آنان راه چاره مي خواستند تا به مبارزه ادامه دهند. حال اگر گروه های کنشگر و آموزش دیده، با رهبری و ارتباطات قوي و با پشتیباني های لازم لجستیکي و عملیاتی در میان آن مردم بودند، به طور یقین آن مبارزه در ابعادی بسیار گسترده تر، نتایج بهتر و موثر تري را به دنبال داشته و چه بسا به حرکتي فراگیر برای فروريزي دیکتاتوري و با همان نتیجه تبدیل می شد.
همان طور که گفته شد در اين مرحله رویداد هاي پیش بینی نشده بسیاری پیش خواهد آمد که در برخي موارد به خشونت متقابل از سوی نيروهاي مبارز منجر خواهد شد که گریز ناپذیر خواهند بود. ضمن تلاش و تاکید و ایستادگی بر اصل پرهیز از خشونت و دوری از درگیری های فيزیکي و یاد آوری و تلاش در حفظ اين انظباط،، براي درگيري های فیزيکی اجتناب ناپذير نيز باید فرمول ها و روش های روشن و یکدستی را آماده کرد تا همان ها نیز در حد امکان با انظباط و هماهنگی و یکدستي صورت گیرند. بدين منظور موارد زیر باید در نظر گرفته شوند:
الف- عمليات واکنش هاي فیزیکی همیشه باید در زمانی محدود و مکاني محدود و به دست تعدادي محدود و مشخص انجام گرفته به هيچ وجه عمومیت پيدا نکند، چون نتیجه معکوس داده و تلفات بسیار ببار خواهد آورد.
ب- در صورت وقوع در گیری خشونت آمیز، نيروهاي مبارز بايد بصورت یکپارچه و قدرتمند عمل کنند و چون از نظر تعداد بیشتر هستند، عوامل سرکوبگر همیشه منکوب بوده در کوتاه مدت يا فرار کرده و یا تسلیم مي شوند ( مثال عاشورا ).
باید به همگان تفهیم شود که با وجود برخورد قاطع و با قدرت در زمان درگیری، پس از فرار و یا تسلیم، خشونت نباید ادامه پیدا کند. این فراریان و تسليم شدگان به طور یقین در عملیات سرکوبگري بعدي در صفوف اول خشونت نخواهند بود. گرفتن عکس از فراریان و تسلیم شدگان و تکثیر آنها در اينترنت و يا ورقه هاي کاغذی و سر زبان انداختن ماجرا، باعث تقويت روحیه مردم شده و آنان را شجاع تر نموده و به همان نسبت باعث تضعیف روحیه سرکوبگران می شود که در صورت تکرار دیگر جرات نخواهند داشت که بی واهمه به میان مردم بي دفاع رفته و آنان را مضروب و مجروح کنند.
مجددا لازم به یاداوریست که این گونه عمليات نبايستی به هیچ وجه همه گیر شوند و تنها زماني که شرایط سه گانه زمان، مکان و پرسنل مناسب بوده و درگیری اجتناب نا پذير بوده، با اطمینان به برتری و پیروزی، می تواند انجام گرفته و سریعا هم پایان بگیرند تا فرصتی برای اعزام نيروهای کمکی و برگرداندن وضعیت از طرف سرکوبگران باقی نماند.