فاجعۀ انسانی بار دیگر آفریقا را در بر میگیرد!
داریوش افشار
شاخ آفریقا بار دیگر در معرض یک فاجعۀ انسانی دیگر قرار گرفته است. اینبار در این منطقه از کرۀ خاکی، فاجعۀ قحطی، که یکی از بدترین نمودهای آن در 60 سال اخیر در این منطقه بوده است، جان نزدیک به ده میلیون انسان را در معرض مرگ از گرسنگی، تشنگی و فقدان بهداشت اولیّه قرار داده است. بنظر صاحبنظران و متخصصان محیط زیستی، این روند حداقل تا 3 ماه دیگر یعنی تا اواخر اکتبر امسال ادامه خواهد داشت. این فاجعه که باعث از بین رفتن تمامی دام و گلّه و مزارع کشت و زرع در این مناطق میشود، از طرف سازمان ملل متحد بعنوان “قحطی” اعلام شده، که واژه ای است بسیار ویژه و فقط در مواقع یک فاجعۀ بزرگ انسانی از طرف این سازمان از آن استفاده میشود. در اینجا میبایستی اضافه کرد که نهاد های مردمی بین المللی و بنگاههای خیریۀ بشر دوستانه، جملگی ابراز نگرانیهای خودرا در مورد کمک رسانی و کمبود ظرفیّت این کمکها در مقایسه با ابعاد این فاجعه را اعلام کرده اند. طبق تخمینهائی که از طرف این نهادها برآورد شده، مقداری در حدود 800 میلیون دلار کمبود مالی برای تهیۀ میزان حداقل کمکهای اولیه به این مناطق وجود دارد.
مناطق تحت تأثیر در این فجعۀ انسانی عبارتند از کنیا، کشور جدید سودان جنوبی، اوگاندا، اتیوپی، جیبوتی و سومالی.
کنیا:
روزانه بیش از 1400 نفر از پناهجویان سومالیائی که 80% آنان را کودکان و زنان تشکیل میدهد، از مرز کنیا وارد این کشور شده و در اردوی پناهندگان “داداب” مستقر میشوند. بسیاری از این افراد با پای پیاده و پس از گذشت هفته ها، اگر در بین راه تلف نشوند، خود را به این اردو میرسانند. ظرفیّت اردوی داداب تعدادی در حدود 90 هزار تن را میتواند در خود جای دهد، در حالیکه تعداد پناهجویان این اردو در حال حاظر به 360 هزار تن رسیده است. مشکل کنیا در اینجاست که مناطق شمالی این کشور هم خود قربانی این فاجعه قرار گرفته است. دولت کنیا چند روز پیش اعلام کرد که تعداد نیازمندان کشورش به خوراک و غذا از 2.5 میلیون نفر به 4 میلیون نفر افزایش پیدا کرده است.
سودان جنوبی:
سودان جنوبی در تاریخ 9 ژوئیه امسال بعنوان جدیدترین کشور اعلام موجودیّت کرد. درست چند هفته پس از این اعلام موجودیّت، سودان جنوبی در معرض این بحران فاجعه انگیز انسانی قرار گرفته است. بخشهای بسیاری از این کشور جدید همراه با بوروندی، با گرسنگی و خطر مرگ مواجه هستند. ابعاد این فاجعۀ انسانی با بالا رفتن قیمت سوخت و دیگر کالاها از قبیل غذا و آب آشامیدنی شدّت بیشتر و فاجعه بارتری بخود گرفته است.
اوگاندا:
در پی اتخاذ یک تصمیم گیری جنجال برانگیز، سازمان ملل متحّد بمنظور جلوگیری از وابستگی اوگاندا به مواد غذائی از دیگر کشورها، و تشویق خودکفائی محدودیّتهائی را در رساندن کمک به برخی مناطق این کشور از جمله منطقۀ “کاراموجا” را به اجرا گذاشته است. میزان کمبود مواد خوراکی در این کشور امّا، به چنان درجاتی رسیده است که بسیاری از خانواده های این مناطق فرزندان خودرا به شهرهای بزرگتر اعزام میکنند تا از طریق گدائی به لقمه نانی دست پیدا کنند. با این وجود “آژانس مواد خوراکی سازمان ملل” (UN Food Agency) اعلام کرده است که اوگاندا، سودان جنوبی و جیبوتی با اینکه در وضعیّت بحرانی بسر میبرند، امّا هنوز شامل کشورهائی که میتوانند مشمول کمک رسانیهای ” کمیته فوریتهای مربوط به فجا یع ” (Disasters Emergency Committee [DEC]) باشند، نمیشوند!! این در حالیست که در اوگاندا بتنهائی، 600 هزار انسان با بحران گرسنگی دست و پنجه نرم میکنند.
اتیوپی:
در کنار کنیا و سومالی، اتیوپی بخشی از مناطقی را تشکیل میدهد که به آن “مثلث مرگ” اطلاق میشود و بطور رسمی در زمره کشورهائی است که در فرآیند ضرورتهای ناشی از قحطی قرار گرفته است. خشکسالی در اتیوپی جان هزاران نفر را بطور روزانه در معرض خطر قرار داده است و مهاجرت سومالیائیهای گرفتار آمده به همین فاجعه از کشور خود به اتیوپی، مشکلات این کشور را چندین برابر کرده است. بیش از50% کودکانی که از سومالی وارد اوگاندا میشوند بطور جدّی با خطر مرگ از گرسنگی مزمن مواجه هستند. دولت اتیوپی در حال حاظر تنها توان رسیدگی به 7.5 میلیون انسان گرسنه از طریق برنامه های از پیش در نظر گرفته شده ای مانند “برنامۀ حفاظ ایمنی مولّد ” (Productive Safety Net Programme) را دارد. این در حالیست که علاوه بر صدها هزار پناهنده و آوارۀ سومالیائی، روزانه به تعداد نیازمندان به غذا، آب آشامیدنی و خدمات پزشکی و داروئی با درجات هشدار دهنده و فاجعه باری اضافه میشود.
جیبوتی:
کشور کوچک جیبوتی، همسایۀ شمال غربی سومالی، بهمراه مناطق شمالی کنیا، جنوب اتیوپی و منطقۀ کاراموجا در اوگاندا، در زمره کشورهائی است که چنانکه فوریّتهای امدادی مربوط به خشکسالی به آن نرسد، با یک فاجعۀ بزرگ انسانی مواجه خواهد شد. دولت جیبوتی بمنظور جلوگیری از این فاجعۀ انسانی در کشورش که جان 120 هزار از شهروندانش را با خطر مرگ از گرسنگی مواجه کرده است، تقاضای 21 میلیون دلار همیاری بشردوستانه از جامعۀ بین المللی را کرده است.
سومالی:
سومالی کشوری است که در طی 20 سال گذشته فاقد یک دولت مرکزی بوده است. هرج و مرج سیاسی در این کشور باعث نفوذ گروههای بغایت مرتجع اسلامی مانند “الشباب” که از زیر مجموعه های “القاعده” محسوب میشود در این کشور شده است. در ماههای اخیر، عدم بارش باران، سوء تغذیه و عدم دسترسی به پایه ای ترین نیازهای بشری برای زنده ماندن باعث مرگ هزاران انسان که بیشتر آنان را کودکان تشکیل میدهد شده است.
در 20 ژوئیه امسال، یعنی 10 روز پیش، سازمان ملل متحّد رسمأ بخشهائی از این کشور را با مواجه بودن با قحطی و خطر مرگ از گرسنگی اعلام کرد. آخرین باری که سازمان ملل متحد اقدام به اعلان چنین وضعیّتی در سومالی کرد، 27 سال پیش بود. اعلان یکچنین وضعیّتی شاخص های خاص خودرا دارد؛ چنانچه حداقل 20% از جمعیّت کشوری قادر نباشند تا بطور روزانه حداقل 2100 کیلو کالری مواد غذائی به بدن خود برسانند، و یا 30% کودکان با عارضۀ سوء تغذیه مواجه باشند، ویا روزانه از هر 10 هزار نفر، دو نفر بر اثر گرسنگی جان خودرا از دست بدهند و بالاخره، اگر بطور روزانه از هر 10 هزار کودک 4 کودک بر اثر گرسنگی جان دهند، این وضعیّت از طرف سازمان ملل بعنوان وضعیّت رسمی و خطرناک “قحطی” در آن کشور شناخته شده و اعلان میشود.
گروه ارتجاعی و اصولگرای اسلامی “الشباب” که کنترل بخشهای جنوبی سومالی را در دست دارد پیشتر اعلام کرده بود که راه برای سازمانهای بشر دوستانه بمنظور رساندن کمکهای بین المللی باز است. امّا این گروه تا بحال به وعدۀ خود عمل نکرده و همچنان موانع متعددی را بر سر راه “کافران” قرار داده است! هفتۀ پیش یکی از سخنگویان این گروه اظهار داشت:” بنیادهائی که ما آنانرا از کمک رسانی منع کرده ایم، هنوز از هرگونه دخالتی در اوضاع این منطقه منع هستند. هدف این بنیادها دخالتهای سیاسی در این منطقه ارزیابی میشوند“!
مارک دویل (Mark Doyle) گزارشگر بخش توسعۀ بین المللی شبکۀ اطلاع رسانی بی بی سی در مورد وضعیّت سومالی میگوید: ” اغلب کشورهای مناطق قحطی زده از کمبود و یا نبود آب رنج میبرند، امّا بیشتر آنها از زیرساختهائی برخوردار هستند تا با این مشکل بنوعی کنار بیایند. سومالی امّا از هیچگونه تسهیلات و یا امکاناتی که بتواند با مشکل بی آبی مقابله کند برخوردار نیست“.
سازمان خودرهاگران بمثابه یک تشکّل انسانگرا وظیفۀ خود میداند تا با انعکاس عمق این فاجعۀ انسانی در آفریقا از تمامی هم میهنان خود بخواهد تا با یاری رساندن به مردم آفریقا و با مشارکت در هر ابعادی، چه خُرد و چه کلان، و با هر گونه امکاناتی که در اختیار دارند به یاری مردم آفریقا در فائق آمدن به این فاجعۀ انسانی یاری رسانند. اینگونه مشارکتهای جمعی نمونه هائی خواهند بود که تضمین موفقیّت در کار جمعی بر فائق آمدن بر مشکلات اجتماعی در عمل را بما نشان خواهند داد.